mantelactiviteit

Mantelactiviteit verwijst naar de dynamische processen die plaatsvinden in de aardmantel en die de beweging van de aardplaten en het oppervlak vulkanisme beïnvloeden. De belangrijkste mechanismen zijn mantelconvectie, waarbij warm gesteente opstijgt en kouder gesteente daalt, en de subductie van lithosfeer terug naar de mantel. Daarnaast spelen mantelpluimen, die lokaal smelten kunnen veroorzaken, en faseovergangen van mineralen in de mantel een rol.

Mantelconvectie veroorzaakt langzame stromingen in de mantel die de beweging van platen aansturen. Deze stromingen leiden tot de vorming van oceanische ruggen en subductiezones, en ze beïnvloeden de lithosfeer waarin vulkanische en geologische activiteit ontstaat. Mantelpluimen kunnen hotspots en gerelateerde vulkanische ketens aan de oppervlakte vormen. Subductiezones dragen bij aan de vernieuwing van lithosfeer en de opbouw van gebergten.

Bewijs voor mantelactiviteit komt vooral uit seismologie en mantel-tomografie, die beelden geven van structurele heterogeniteit in de mantel. Geochemische analyses van gesteenten en mineralen leveren informatie over de bronnen in de mantel, terwijl laboratoriumexperimenten bij hoge druk en temperatuur inzicht geven in faseovergangen en visceus gedrag van mantelmaterialen.

Het begrip mantelactiviteit is centraal voor de theorie van platentektoniek en verklaart lange-termijn geologische ontwikkelingen zoals continentale drift, de vorming van ruggen en vulkanische arcs, en de dynamiek van vulkanisme op aarde.