kostenverlichting

Kostenverlichting is een beleidsbegrip uit economie en publiek bestuur dat verwijst naar maatregelen die de financiële last van uitgaven voor huishoudens, bedrijven of overheden verlichten. Het doel is om koopkracht te beschermen, armoede te bestrijden of de concurrentiepositie te ondersteunen zonder de structurele bronnen van inkomsten te ondermijnen.

Voorbeelden van instrumenten zijn directe subsidies, belastingkredieten of vrijstellingen, toeslagen of uitkeringen, prijsplafonds en korting op tarieven of leges. Ook gerichte inkomensondersteuning kan onder kostenverlichting vallen. Beleidsontwerp kan gericht zijn op specifieke doelgroepen (discretionair of tijdelijk) of universeel (voor iedereen).

De effectmeting van kostenverlichting gaat doorgaans over netto kostenreductie: welk bedrag of welk percentage van inkomen wordt bespaard na toepassing van de maatregel, en wat is de budgettaire houdbaarheid op lange termijn. Eventuele bijwerkingen kunnen bestaan uit prikkelwerking die gewenste gedragsverandering remt, inefficiëntie of verdringing van andere vormen van ondersteuning.

Toepassingsgebieden zijn onder andere energieprijzen, gezondheidszorg, huisvesting en transport. Voorbeelden zijn energietoeslagen bij prijsstijgingen, zorg- of huurtoeslagen, kortingen of verlaagde BTW op basisbehoeften, en subsidies voor openbaar vervoer. Kostenverlichting wordt vaak ingezet als reactie op economische schokken of inflatie, maar vereist een afweging tussen onmiddellijke verlichting en toekomstige budgettaire consequenties of afhankelijkheidsvorming.

Zie ook: sociaal vangnet, fiscale maatregelen, prijsbeleid, inkomensondersteuning.