prijsstijgingen

Prijsstijgingen verwijzen naar het toenemen van prijzen van goederen en diensten over een bepaalde periode. Ze kunnen betrekking hebben op specifieke producten, maar ook op het bredere prijsniveau. Wanneer het algemene prijspeil stijgt, spreken economen meestal van inflatie. Prijsstijgingen kunnen tijdelijk zijn of aanhoudend door structurele factoren.

Oorzaken: vraaggerelateerde stijgingen (toegenomen bestedingen), kostenstijgingen (grondstoffen, energie, lonen), logistieke verstoringen en schaarste; wisselkoersbewegingen; belastingen en regelgeving; en veranderende verwachtingen over toekomstige prijzen. Vaak spelen meerdere factoren tegelijk.

Metingen: de consumentenprijsindex (CPI) meet de gemiddelde prijsverandering van een mand goederen en diensten. Een kern-CPI laat volatiliteit zoals voedsel en energie buiten beschouwing. De producentenprijsindex (PPI) meet prijsveranderingen bij producenten. Centrale banken volgen inflatiecijfers om het beleid, zoals de rente, te sturen.

Effecten: prijsstijgingen verlagen de koopkracht en veranderen bestedingspatronen. Hogere kosten kunnen bedrijven dwingen prijzen te verhogen of te investeren minder. Langdurige inflatie kan spaargeld schaden en de kostprijs van lenen verhogen. Armoede en inkomensongelijkheid kunnen door prijsdruk toenemen.

Beleid en respons: monetair beleid (aanpassingen van de rente) en fiscaal beleid (belastingen, subsidies) proberen inflatiedruk te temperen. Structurele maatregelen, zoals verbetering van energie-efficiëntie en productiviteit, kunnen prijsdruk op de lange termijn verlichten. Beleid moet afstemmen op de economische omstandigheden en maatschappelijke effecten.