kostenstijging

Kostenstijging is een term die verwijst naar een opwaartse beweging in de kosten voor een organisatie of voor consumenten. Voor bedrijven betekent kostenstijging vaak een hogere productie- of exploitatiekost, bijvoorbeeld door duurdere grondstoffen, energietarieven, lonen, transport en onderhoud. Voor huishoudens vertaalt dit zich in hogere uitgaven aan goederen en diensten. Kostenstijging kan breed optreden in een economie (inflatie) of beperkt blijven tot specifieke sectoren of producten.

Oorzaken van kostenstijging zijn onder meer stijgende energie- en grondstoffenprijzen, hogere lonen, stijgingen van transport- en logistieke kosten, belastingen en regelgeving, wisselkoersschommelingen en verstoringen in de toeleveringsketen. Daarnaast kunnen structurele factoren zoals langdurige productiviteitsgroei, vergrijzing van de arbeidsmarkt of politieke ontwikkelingen bijdragen aan hogere kosten op de lange termijn.

Kostenstijging wordt gemeten met prijsindexen en kostengerelateerde indicatoren. Voor consumenten is de consumentenprijsindex (CPI) of de harmonized index of consumer prices (HICP) in de Europese Unie een gangbare maatstaf. Voor producenten en prijsvorming is de producentenprijsindex (PPI) relevant. Daling of stijging van deze indices geeft aan of kosten en prijzen toenemen of afnemen in een bepaalde periode.

De economische impact van kostenstijging kan uiteenlopend zijn. Hogere kosten drukken de winstmarges van bedrijven, beïnvloeden investeringsbeslissingen en kunnen leiden tot hogere verkoopprijzen. Voor huishoudens kan kostenstijging de koopkracht verminderen en de consumptie beïnvloeden. Beleid en bedrijfsstrategieën richten zich vaak op het dempen van schommelingen via diversificatie, productiviteitsverbetering en, waar mogelijk, prijsstabilisatie- of ondersteuningsmaatregelen.