klankverbindingen

Klankverbindingen zijn verschijnselen in de taalkunde waarbij de uitspraak van klanken verandert door contact met naburige klanken. Ze kunnen optreden binnen een woord of over de grens tussen woorden en worden beïnvloed door tempo, spreekstijl en dialect. De term omvat uiteenlopende processen die klanken dichter bij elkaar brengen of juist minder duidelijk maken, waardoor spraak vloeiender of soms contrastrijker klinkt.

Belangrijke typen zijn:

- Coarticulatie en assimilatie: de articulatie van een klank wordt beïnvloed door de naburige klank, waardoor bijvoorbeeld de plaats van articulatie of stemhebbendheid kan wijzigen.

- Elisie en epentese: bij snelle spraak kan een klank verdwijnen (elisie) of juist een extra klank worden ingebracht (epentese) om de combinatie makkelijker uit te spreken.

- Linking tussen woorden: klankverbindingen die ontstaan bij contact tussen eindklank van het eerste woord en de beginklank van het volgende woord. In informeel Nederlands komt dit vaak tot uiting in verkorte vormen zoals het idee → ’t idee of het uur → ’t uur.

- Prosodische factoren: tempo, klemtoon en dialect beïnvloeden hoe opvallend of inconspiciouw klankverbindingen zijn.

Toepassingen en belang: bestudering van klankverbindingen helpt bij begrip van spraakproductie, spraaktechnologie, taalverwerving en taalonderwijs. Ze spelen een centrale rol in fonetiek en fonologie en variëren sterk tussen dialecten en idiolecten.