klankfamilie

Een klankfamilie is in de taalkunde een groep klanken die afstamt van een gemeenschappelijke oorspronkelijke klank in een proto-taal. Klanken binnen zo’n familie vertonen vaak regelmatige verwantschappen tussen talen die uit dezelfde taalfamilie stammen, waardoor historisch onderzoek naar klankveranderingen mogelijk is. Het begrip helpt bij het begrijpen hoe spraakklanken in verschillende talen met elkaar verbonden zijn.

Klanken worden aan een klankfamilie toegewezen aan de hand van vergelijkende gegevens, zoals cognate woorden in verwante talen, en door het bestuderen van regelmatige klankverschuivingen. Als meerdere talen soortgelijke klankdelen vertonen die terug te voeren zijn op een gemeenschappelijke oorsprong, kan men spreken van een klankfamilie. Binnen één taal kunnen varianten of aanpassingen optreden door dialectvorming of allofonie, maar de onderliggende relatie kan blijven bestaan.

Een bekend illustrerend voorbeeld uit de historische taalkunde is de werking van Grimm’s wet in de Germaanse talen. Deze wet beschrijft regelmatige correspondenties tussen Proto-Indo-Europeese stops en de klanken in de Germaanse dochtertalen, wat laat zien hoe een klankfamilie zich over tijd kan verspreiden en veranderen terwijl de verwantschap zichtbaar blijft.

Toepassingen van het concept omvatten reconstructie van oude talen, vergelijkende taalkunde, lexicografie en taaleducatie. Het begrip klankfamilie helpt bij het vaststellen van verwantschappen tussen talen en bij het begrijpen van de geschiedenis van spraakklanken.