iminevorming

Iminevorming is een condensatiereactie tussen een carbonylverbinding (een aldehyde of een keton) en een primaire amine, die resulteert in een imine (ook wel Schiff-base genoemd) en water. De reactie is reversibel en wordt bevorderd door verwijdering van water of onder dehydraterende omstandigheden.

Mechanisme: de primaire amine voegt als nucleofiel toe aan het koolstofatoom van de carbonylgroep, waardoor een hemiaminal (carbinolamine) ontstaat. Uit deze tussenstof verlaat water, waardoor een iminium ontstaat die daarna wordt gedeprotonieerd tot het uiteindelijke imine. Bij gebruik van een secundaire amine vindt doorgaans enaminevorming plaats in plaats van iminevorming.

Optimal omstandigheden: iminevorming wordt vaak gecatalyseerd door zuur of base, en vereist verwijdering van water om het evenwicht naar imine te verschuiven. Aanzettingen zoals azeotropische waterverwijdering, moleculaire zeef of Dean-Stark-opstelling vergroten de opbrengst. Een mild zuur (ongeveer pH 4–6) laat de reactie bij aldehyden sneller verlopen; ketonen reageren trager en sterische hindering en elektronische effecten van substituenten spelen een rol.

Toepassingen en beperkingen: iminevorming levert Schiff-base verbindingen op die veelvuldig dienen als liganden in coordinatiechemie en als tussenstap in organische synthese. De reactie is reversibel en hydrolyseert bij aanwezigheid van water terug naar carbonyl en amine; in dynamische covalent chemie en bij beschermingsstrategieën kan waterafvoer cruciaal zijn. Bij gebruik van een secundaire amine ontstaat meestal enaminevorming in plaats van iminevorming.