herkenningstaken

Herkenningstaken zijn experimentele of beoordelingsgerichte taken waarin deelnemers stimuli moeten herkennen die eerder zijn gepresenteerd of juist als nieuw moeten aanduiden. Ze worden veel gebruikt in geheugenonderzoek om bekendheidsprocessen en de werking van herkenning (old–new) te bestuderen en kunnen ook in klinische diagnostiek en onderwijsbeoordeling voorkomen.

Ontwerp en varianten: Bij het oud-nieuw paradigma ontvangt de proefpersoon in een studiefase een set stimuli en wordt in een testfase gevraagd te zeggen of elk item oud (uit de studiefase) of nieuw is. Een andere variant is geforceerde-keuze herkenning, waarbij meerdere opties worden geboden en de deelnemer kiest welke optie eerder was gezien. Een derde variant is ja/nee herkenning, waarbij steeds wordt gevraagd of het item eerder is gezien. Analytisch kan men onderscheid maken tussen familiarity (bekendheid) en recollection (evocatie) en hiervoor geven onderzoekers vaak aanvullende metingen of modellen.

Maatregelen en analyse: Veel gebruikte uitkomsten zijn nauwkeurigheid, reactietijd en de verhouding van hits en valse alarmen. Signaaldetectietheorie wordt vaak toegepast om discriminatievermogen te kwantificeren met maten als d’ en criterium, en om ROC-curves te analyseren. Responsbias en stimulusbalans kunnen de resultaten beïnvloeden en worden daarom gecontroleerd in het ontwerp.

Toepassingen: Herkenningstaken worden ingezet in geheugenonderzoek, metingen van geheugenstoornissen bij neurologische of psychiatrische aandoeningen, en in ouderdomsonderzoeken. Daarnaast komen ze voor in evaluaties van patroonherkenning en kunstmatige intelligentie, waar algoritmen worden getoetst aan menselijke herkenningstimuli.

Zie ook: herkenning geheugen, signaaldetectietheorie, oud-nieuw paradigma.