gotiek

Gotiek, in het Nederlands vaak kortweg gotiek genoemd, is een historische stijl en terme die zich uitstrekt over een lange periode van Europese kunst en bouwkunst, met de kern vanuit de middeleeuwse bouwkunst van circa de 12e tot de 16e eeuw. De term werd aanvankelijk pejoratief gebruikt ten opzichte van de romaanse bouwkunst, maar werd later de gangbare aanduiding voor een reeks architecturale, beeldhouw- en schilderkunstige kenmerken en voor wat later als Gothic Revival bekend werd.

In de architectuur is gotiek vooral bekend om de verticale uitstraling, spitsbogen, ribgewelven en vliegende steunberen die hogere muren mogelijk maken en grote glas-in-loodramen mogelijk maken. Het doel was een lichte, hemelachtige ruimte te scheppen die het religieuze gevoel kon versterken. Binnen verschillende regio’s ontwikkelden zich varianten zoals de vroege gotiek, de hoge gotiek en de late gotiek (waaronder Franse flamboyante en Engelse Perpendicular in enkele perioden). Voorbeelden variëren van kathedralen en kloosters tot stedenpaleizen en kerkscholen, vaak met regionale eigenschappen zoals Brabantse gotiek of Brugse gotiek.

Naast architectuur omvat gotiek ook beeldende kunst en, in literaire zin, de gotische roman. In de literatuur uit de 18e eeuw ontstond het gotische verhaal met thema’s als het bovennatuurlijke, het mysterieuze en het angstaanjagende, met pilaren van werk zoals Horace Walpole’s The Castle of Otranto (1764) en latere schrijvers als Mary Shelley en Bram Stoker. In de negentiende eeuw leidde de gotiek tot de neogotiek, een herleving die onder meer in kerken en universiteitsgebouwen werd toegepast.