getijweringen

Getijwerking verwijst naar de verzameling verschijnselen die samenhangen met getijden, veroorzaakt door de zwaartekracht van de maan en de zon op de oceanen en, in mindere mate, op de aardkorst. De beweging van water levert dagelijkse stijgingen en dalingen van zeeniveau en genereert getijstromen die kustgebieden beïnvloeden.

Het fenomeen ontstaat doordat de zwaartekracht niet overal even sterk is: aan de kant van de aarde die dichter bij de maan ligt, en aan de tegenoverliggende kant, ontstaan bulges van zeewater. Door de rotatie van de aarde ten opzichte van deze bulges passeert elke locatie periodiek een hoge en een lage waterstand. In sommige kuststreken komt twee hoge waterstanden per getijdencyclus voor (semidiurn getij), in andere slechts één (diurn getij). De grootte van de getijden hangt af van de maan-sun-conjunctie, de afstand tot de aarde, en de vorm van kusten en oceaanbodems. Springtij treedt op bij volle en nieuwe maan wanneer de aantrekkingskrachten van maan en zon samenwerken; neapgetij treedt op bij eerste en derde kwartier wanneer de krachten tegen elkaar inwerken.

Daarnaast beïnvloedt getijwerking de kustlijn en sedimenttransport; getijstromen kunnen erosie en accretie veroorzaken, havens vereisen sluizen en dijken, en getijenergie wordt onderzocht als hernieuwbare energievorm. Getijenergie kan worden opgewekt met getijdammen of getijstroomturbines.

In grote gebieden zoals de Bay of Fundy langs de Canadese kust is de getijwerking bijzonder duidelijk, wat illustratief is voor de variatie en impact van dit natuurlijke verschijnsel.