geneesmiddelresistentie

Geneesmiddelresistentie is het vermogen van micro-organismen, zoals bacteriën, virussen, schimmels en parasieten, om zich te verweren tegen antimikrobiele middelen die normaal gesproken hun groei remmen of doden. Hierdoor kunnen infecties moeilijker te behandelen zijn en kan het ziekteverloop ernstiger zijn.

Resistentie ontstaat door genetische veranderingen in het micro-organisme en door verwerving van weerstandscapaciteiten via overdracht van genetisch materiaal, bijvoorbeeld plasmiden of transposons. De belangrijkste mechanismen zijn enzymatische inactivatie of verwijdering van het geneesmiddel (bijvoorbeeld beta-lactamase-enzymen), veranderingen aan het doelwit van het medicijn, en actief uitpompen van het medicijn uit de cel (effluxpompen). Ook het bestaan van alternatieve biochemische routes kan bijdragen.

Drijfveren zijn onder meer onjuist en overmatig gebruik van antibiotica bij mensen en dieren, tekortkomingen in therapietrouw en infectiepreventie, en gebruik in de landbouw. Internationaal vervoer en migratie versnellen de verspreiding van resistente stammen. Gevolgen zijn onder meer langere ziektenperiodes, hogere sterfte, duurdere behandelingen en beperktere opties, vooral bij multiresistente bacteriën zoals MRSA of ESBL-producerende stammen.

Detectie gebeurt via klinische testen en surveillance, waarbij antibiogrammen en andere methoden resistentiepatronen in kaart brengen. Preventie en bestrijding omvatten antimikrobiële stewardship, vaccinatie, goede hygiëne en infectiepreventie in zorg- en diergeneeskundige settings, en ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen en alternatieve therapieën. Een wereldwijde aanpak is nodig om resistentie te beheersen en de werkzaamheid van geneesmiddelen op lange termijn te waarborgen.