inactivatie

Inactivatie is het proces waarbij een stof, een molecuul of een organisme zijn activiteit verliest. Het kan verwijzen naar biologische functies, chemische reacties of technische systemen.

In de biologie en biochemie betekent inactivatie dat een eiwit, enzym of receptor niet langer functioneel is. Oorzaken zijn denaturatie door hitte of pH, chemische modificaties zoals oxidatie of adenylering, proteolyse of interactie met inhibitors. Een inactief enzym kan nog een gedeeltelijke structuur behouden, maar verliest de katalytische activiteit; soms blijft de structuur grotendeels intact terwijl de activiteit volledig verdwijnt. Inactivatiekinetiek beschrijft hoe snel dit proces plaatsvindt, vaak met een inactivatieconstante en een halveringstijd.

In de geneeskunde en virologie wordt inactivatie veel toegepast om ziekteverwekkers onschadelijk te maken of veiligheid te garanderen. Virussen kunnen worden geïnactiveerd door hitte, UV-licht of chemische middelen zoals formaldehyde of aldehydes. Inactieve vaccins gebruiken vaak deeltjes die niet kunnen repliceren maar wel immunologisch stimuleren. In laboratoriumomstandigheden is inactivatie cruciaal voor veilige opslag en verwijdering van monsters die ziekteverwekkers bevatten.

In de chemie kan inactivatie wijzen op verlies van reactiviteit van een stof of katalysator door onomkeerbare modificaties. In technologie en industrie kan inactivatie betekenen dat een mechanisme of sensor geen signaal meer levert, bijvoorbeeld door slijtage of veroudering.

Samengevat is inactivatie het afstappen van activiteit of functioneren door fysische, chemische of biologische factoren, met toepassingen variërend van fundamenteel onderzoek tot klinische veiligheid.