antimikrobiële

Antimikrobiële verwijzen naar middelen die micro-organismen remmen of doden. Het begrip omvat medicijnen die infecties bij mensen en dieren helpen bestrijden, maar ook antiseptica en desinfectiemiddelen die op oppervlakken of wonden worden toegepast. Antimikrobiële middelen bestrijden doorgaans bacteriën, schimmels, virussen en protozoa, en worden toegepast in diverse sectoren zoals de klinische geneeskunde, diergeneeskunde en de voedingsindustrie.

Er bestaan verschillende klassen en werkingsmechanismen. Antibiotica richten zich op bacteriën; antivirale middelen op virussen; antifungale middelen op schimmels; antiparasitaire middelen op protozoa en andere parasieten. Daarnaast onderscheiden zorgtoepassingen zich als antiseptica (toepassing op levende weefsels) en desinfectantia (toepassing op oppervlakken). Veel middelen remmen celwandsynthese, beïnvloeden eiwitsynthese of nucleïnezuursynthese, of beschadigen het celmembraan.

Toepassingen zijn onder meer de behandeling van infecties in de gezondheidszorg, preventie en chirurgie, veterinaire zorg, voedselverwerking en -conservering, en landbouw. Voorbeelden zijn penicilline en andere antibiotica, antivirale middelen zoals aciclovir, antifungale middelen zoals fluconazol, en antiseptica zoals chlorhexidine of alcoholische oplossingen.

Antimicrobiële resistentie ontstaat wanneer micro-organismen zich aanpassen en minder gevoelig worden voor een middel. Overmatig of oneigenlijk gebruik versnelt resistentie, waardoor infecties moeilijker en duurder te behandelen zijn. Beheersing vereist stewardship-programma's, toezicht en surveillance, goede hygiëne, vaccinatie en voortdurende ontwikkeling van nieuwe medicijnen en alternatieve therapieën. Regulering en veiligheid brengen grenzen aan gebruik, residu-controles in voedsel en milieueffecten mee.