gedirigeerd

Gedirigeerd is het voltooid deelwoord van het Nederlandse werkwoord dirigeren. Het heeft twee hoofdbetekenissen: in de muziek en in bredere, figuurlijke zin. In de muzikale context verwijst gedirigeerd naar het leiden van een uitvoering door een dirigent. Een orkest of koor wordt dan gedirigeerd door een maestro of conductor, wat aangeeft wie de tempi, dynamiek en interpretatie bepaalt.

In niet-muzikale context kan gedirigeerd ook betekenen dat iets is geleid, gestuurd of beheerd volgens een bepaalde richting of instructie. Bijvoorbeeld een project, campagne of proces kan als gedirigeerd worden beschreven wanneer het doelbewust door een centrale leiding is aangestuurd. In zulke gevallen ligt de nadruk op toezicht en richting dan op muzikale bekwaamheid.

Etymologie en taalgebruik: gedirigeerd komt van dirigeren, dat op zijn beurt afstamt van het Franse diriger en Latijn dirigere (“richten, leiden”). In gebruik is gedirigeerd een passief voltooid deelwoord en kan zowel predicatief als attributief voorkomen, bijvoorbeeld: “Het orkest is gedirigeerd” of “Een gedirigeerde uitvoering.” In de journalistieke en literaire taal is het meestal formeler dan simpelweg zeggen dat iets werd geleid of aangestuurd.

Zie ook: dirigent, directie, leidinggeven. Gedirigeerd benadrukt vaak een bewuste sturing door een iemand met gezag of invalshoek.