explosieveiligheid

Explosieveiligheid is het vakgebied dat gericht is op het voorkomen van explosies en het beperken van de gevolgen daarvan in omgevingen waar ontvlambare gassen, dampen of stof aanwezig kunnen zijn. Het omvat risicoanalyses, ontwerp, uitvoering, onderhoud en operationele procedures om de veiligheid van personen, processen en installaties te waarborgen. In Europa en internationaal worden hiervoor normen en regelgeving toegepast, zoals de ATEX-directieven en de EN 60079-normen, evenals internationale systemen als IECEx.

Belangrijke principes zijn het uitsluiten of beheersen van ontstekingsbronnen en het gebruik van geschikte apparatuur en beschermingsmaatregelen. Atmosferen worden ingedeeld in zones die bepalen welke maatregelen nodig zijn: voor gassen of dampen zone 0 (continu aanwezig), zone 1 (periodiek aanwezig) en zone 2 (incidenteel); voor stof zones 20, 21 en 22. De apparatuur die in een bepaalde zone wordt gebruikt, moet geschikt zijn voor die zone en bescherming bieden tegen ontsteking. Veelgebruikte beschermingswijzen zijn intrinsieke veiligheid (Ex i), brandwerende behuizingen (Ex d) en druk-/ventilatiesystemen die explosie verhinderen of beperken.

Organisatorisch omvat explosieveiligheid risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) voor explosiegevaar, procedures voor vergunningen voor werkzaamheden, training, onderhoud en inspecties van installaties en apparatuur. Handhaving gebeurt via EU-atex-wetgeving (2014/34/EU) en nationale implementatie, met aanvullende normen zoals EN 60079-normen en internationale systemen zoals IECEx. In praktijk wordt explosieveiligheid toegepast in sectoren zoals olie en gas, chemie, mijnbouw en industrieën met stofemissies.