epitheliaal

Epitheel, ook wel epitheelweefsel genoemd, is een van de vier hoofdweefsels van het menselijk lichaam. Het bekleedt huidoppervlakken en de binnenbekleding van organen en holtes, en vormt ook klieren. Epitheelcellen zitten strak tegen elkaar; de extracellulaire matrix is minimaal. De cellen hebben een apicale zijde die naar het lumen wijst en een basale zijde die bevestigd is aan het basaalmembraan. Het epitheel is polair en bevat vaak gespecialiseerde juncties.

Classificatie gebeurt op twee niveaus: aantal lagen (simple, stratified, pseudostratified, transitional) en celvorm (squameus/plaveisel, kubisch, cilindrisch). Voorbeelden zijn eenvoudig kubisch in nierkanalen, eenvoudig cilindrisch in dunne darm, plaveisel in huid en mond, en pseudo-stratified in de luchtwegen.

Epitheel bevindt zich onder andere in de huid, mucosa van ademhalings- en spijsverteringskanalen, klierkanalen en in klieren. Glandulair epitheel omvat exocriene klieren die secreties afscheiden en endocriene klieren die hormonen afgeven. Het epitheel vormt ook barrière- en secretiecomponenten op slijmvliezen en huid.

Structuur en functies: basaalmembraan ondersteunt de cellen; tight junctions, adherente junctions en desmosomen zorgen voor onderlinge hechting, while gap junctions communiceren tussen cellen. Belangrijke functies zijn bescherming, selectieve permeabiliteit, secretie en zintuiglijke waarneming.

Regeneratie en ontwikkeling: epitheel vernieuwt zich snel via stamcellen in de basale laag. Ontwikkelingsmatig ontstaat epitheel uit ectoderm, endoderm en mesoderm.

Pathologie: epitheel kan metaplasie en dysplasie ondergaan; carcinomen zoals adenocarcinoom of plaveiselcarcinoom komen vaak uit epitheel. Diagnostiek gebeurt vaak via histologie met H&Ekleuring en aanvullende immunohistochemie.