desaromatisering

Desaromatisering, in de chemie vaak aangeduid als dearomatisering, is een verzameling reacties waarbij een aromatisch ringsysteem, zoals benzeen, zijn aromatische stabiliteit verliest. Het resultaat is een minder aromatisch of volledig niet-aromatisch product. Desaromatisering maakt het mogelijk om structuren te maken die moeilijk of niet toegankelijk zijn wanneer de aromatiek behouden blijft, en speelt een belangrijke rol in organische synthese en molecule bouw.

Er zijn verschillende benaderingen van desaromatisering. Reductieve desaromatisering omvat bijvoorbeeld Birch-reductie, waarbij sterke reductiemedia zoals alkalimetalen in vloeibare ammoniak worden gebruikt om benzeen om te zetten in 1,4-cyclohexadienen of zelfs cyclohexanen, waardoor de ring chemisch actiever wordt voor verdere functionalisatie. Oxidatieve desaromatisering maakt gebruik van oxidanten zoals DDQ of hypervalente verbindingen om aromatische ringen om te zetten in para- of ortho-quinonen of in cyclohexadienonen, vaak met behoud van specifieke functionele groepen. Daarnaast bestaan fotochemische of additiegebaseerde routes die de aromatische stabiliteit verbreken via cycloaddities of andere routes, waarna de ring verder kan worden getransformeerd.

Toepassingen en betekenis van desaromatisering liggen vooral in de constructie van complexere moleculen en farmacerelevante scaffolds. Door het ontstaan van niet-aromatische tussenproducten ontstaan mogelijkheden voor regio- en stereochemische controle die bij behoud van aromatiek beperkt zijn. Desaromatisering vereist vaak precieze reactiviteit en selectiviteit om onbedoelde her-aromatisering of bijproducten te voorkomen.