cytokinesignalering

Cytokinesignalering is het proces waarbij cytokinen, kleine secretie-eiwitten die door cellen worden geproduceerd, signalen overbrengen naar doelcellen via specifieke receptoren. Door deze signalering kunnen cellen hun activiteiten coördineren tijdens ontstekingsreacties, immunologische reacties en weefregeneratie.

Bij binding aan receptoren op de celoppervlakte activeren cytokinesignalering signaalroutes zoals JAK-STAT, MAPK en PI3K-Akt. Deze routes leiden tot veranderingen in genexpressie en celulaire functies zoals proliferatie, differentiatie, chemotaxis en overleving.

Cytokinen werken vaak via autocrine, paracrine of endocriene mechanismen; ze kunnen een netwerk van feedback geven, hebben pleiotrope effecten en redundante functies. De reacties zijn vaak snel en kortdurend, maar kunnen in bepaalde omstandigheden langdurig zijn.

Voorbeelden van belangrijke cytokinefamilies zijn interleukines (bijv. IL-1, IL-6, IL-10), interferonen (IFN-α/β en IFN-γ), tumor necrose factor TNF en chemokines (bijv. CXCL8/IL-8).

De regulatie gebeurt via receptorexpressie, decoyreceptoren, antagonisten en feedbackmechanismen zoals SOCS-eiwitten. Een gedereguleerde cytokinesignalering kan leiden tot chronische ontsteking, auto-immuunziekten, infecties en de cytokine storm bij ernstige ziekten.

Methoden om cytokineniveau te meten zijn onder meer ELISA, multiplexassays en flowcytometrie voor receptoren. Therapeutisch worden cytokinen gemedieerd door inhibitors, waaronder monoclonale antagonisten en small molecules; voorbeelden zijn IL-6-remmers (tocilizumab), TNF-remmers (infliximab) en JAK-remmers (tofacitinib).

Cytokinesignalering is een fundamenteel onderdeel van de immuunregulatie en biedt zowel inzicht in normale fysiologie als in disfuncties die leiden tot ziekte en therapeutische mogelijkheden.