convergentiecultuur

Convergentiecultuur is een term uit de mediatheorie voor de manier waarop oude en nieuwe media met elkaar vervlochten raken en publieksparticipatie toeneemt. Kenmerken zijn crossmediale verhaallijnen, snelle feedback tussen makers en publiek, en de mogelijkheid voor kijkers, lezers en gamers om zelf content te creëren en te verspreiden over meerdere platforms.

Het begrip werd vooral populair door Henry Jenkins, die het introduceerde in Convergence Culture: Where Old and New Media Collide (2006). Kernpunten zijn onder andere lage drempels voor deelname, informele mentorschap binnen gemeenschappen, en het idee van collectieve intelligentie waarbij bijdragen van velen het geheel versterken. Cultuur die voortkomt uit de interactie tussen producenten en consumenten wordt gezien als essentieel onderdeel van hedendaagse media.

Praktische verschijningsvormen zijn onder meer transmedia storytelling—verhalen die op verschillende media tegelijk bestaan en elkaar aanvullen—het co-creëren door fans (fanfictie, remixes, wikis), online communities en user-generated content, en marketingstrategieën zoals ARGs (alternatieve realiteitsspellen) die via meerdere kanalen spelen met de gebruiker.

De maatschappelijke en economische impact is dubbel. Aan de ene kant biedt convergentiecultuur kansen voor participatie, innovatie en nieuwe vormen van samenwerking tussen fans en makers. Aan de andere kant roepen auteursrechten, arbeidsverhoudingen en platformafhankelijkheid vragen op over eerlijke beloning en controle. Kritieken richten zich ook op mogelijke uitbuiting van fanarbeid, digitalisering van representatie en de risico’s van homogenisatie en digitale kloof.