concatenatief

Concatenatief is een term uit de morfologie die verwijst naar een woordvormingsproces waarbij woorden worden gevormd door het achter elkaar plaatsen van discrete morfemen, elk met een duidelijke betekenis of grammaticale functie. Bij concatenatieve systemen worden de morfemen als afzonderlijke bouwstenen aan elkaar gekoppeld, waardoor de structuur van een woord vaak afleesbaar is in termen van stam + afgeleid of aangehechte morfemen. Dit staat tegenover non-concatenatieve morfologie, waarbij morfeemgrepen interageren op een meer templaatachtige of patroonmatige manier.

Kenmerkend voor concatenatieve talen is de lineaire opeenvolging van morfemen en de meestal duidelijke grens tussen de bouwstenen. Binnen deze categorie bestaan binnen­talen zoals agglutinaan­tietalen, waar elk morfeem één specifieke functie uitdrukt (bijvoorbeeld Turkse of Finse woordvormen). Fusionele talen kunnen ook concatenatief zijn, maar combineren morfemen soms meerdere functies tegelijk. Naast affixatie omvat concatenatie ook samenstelling (samengestelde woorden) waarbij twee of meer wortels hun betekenis toevoegen.

Veelvoorkomende technieken zijn voorvoegsels, achtervoegsels en soms infixen, evenals het koppelen van stam en affixen tot een lange keten. Voorbeelden zijn het Turkse meervouds suffix -lar/-ler, het Finse locatiefsuffix -ssa/-lla, en in het Nederlands/Engels woorden zoals onveranderlijke opsplitsingen of samengestelde termen (boekenkast, dog house). Hoewel deze voorbeelden vaak duidelijk morfeemgrenzen tonen, kan fonologische assimilatie over die grenzen voorkomen zonder de concatenatieve aard te verbergen.

Concatenatieve morfologie wordt vaak onderzocht in linguïsticaal en computational context, omdat woordvorming en morfeemsegmentatie essentieel zijn voor velden als taalontleding en automatische morphological analyzers. Het vormt een belangrijk contrastpunt met templatische of non-concatenatieve systemen, zoals wortel-en-patroonmorfologie bij Semitische talen.