cohortontwerpen

Cohortontwerpen zijn onderzoeksopzetten in de epidemiologie en aanverwante vakgebieden waarbij een cohort, een groep mensen met gemeenschappelijke kenmerken, over een bepaalde periode wordt gevolgd om de relatie tussen blootstelling en toekomstige uitkomsten te beoordelen.

Kernkenmerken van cohortontwerpen zijn de selectie van een groep personen, de meting van blootstelling in een vroeg stadium en de systematische follow-up om uitkomsten te registreren. Er bestaan prospectieve cohortstudies, waarbij blootstelling aan het begin van de studie wordt vastgesteld en de deelnemers daarna worden gevolgd; retrospectieve (historische) cohortstudies, waarin gegevens uit het verleden worden geanalyseerd; en ambi-directionele ontwerpen, die elementen van beide combineren.

Belangrijke ontwerpkeuzes in cohortonderzoeken betreffen de definitie van de cohort, de nauwkeurigheid van blootstelling- en uitkomstmetingen, en de manier waarop follow-up en censurering worden behandeld. Beperkingen zoals confounding, informatiebias en verlies aan follow-up dienen zoveel mogelijk te worden beperkt door duidelijke inclusiecriteria, gestandaardiseerde meetprocedures en adequate follow-up.

Analytisch worden vaak tijd-tot-gebeurtenismodellen gebruikt, met maatregelen zoals relatieve risico’s of hazard ratios, en methoden als Cox-regressie of poissonregels voor incidentieratio’s. De resultaten geven inzicht in temporale relaties en kunnen meerdere uitkomsten tegelijk evalueren.

Voordelen van cohortontwerpen zijn de mogelijkheid om causaliteit in tijd te observeren, beperking van bias door prospectieve data en de berekening van incidentiepercentages. Nadelen zijn onder meer hoge kosten, lange duur en gevoeligheid voor verlies aan follow-up en confounding.

Data voor cohortonderzoek komen uit klinische registers, bevolkingsenquêtes of elektronische patiëntendossiers. Bekende voorbeelden zijn langlopende studies als de Framingham Heart Study en de Rotterdam Study.