cogebruik

Cogebruik is een Nederlands begrip dat verwijst naar het gezamenlijk of gedeeld gebruiken van een bron, dienst of infrastructuur. De term is geen strikt formeel wetenschappelijk concept en kent per vakgebied verschillende invullingen. In de stedelijke en regionale context duidt cogebruik vaak op praktijken waarbij bewoners, bedrijven of publieke instellingen middelen delen om efficiëntie te vergroten en draagvlak te creëren.

Toepassingen komen voor in diverse sectoren. In mobiliteit en ruimtelijke planning gaat het om systemen zoals carsharing, buurtfietsen, gedeelde werkplekken of openbare ruimten die door meerdere partijen worden benut. In energie- en watervoorziening kan cogebruik slaan op netwerken voor gedeelde warmte of elektriciteit, of op water- en afvalwaterinfrastructuur die door meerdere gebruikers wordt gedeeld. Ook in de digitale sfeer is sprake van cogebruik wanneer data of diensten onder afspraken van toestemming en privacy met meerdere partijen worden gedeeld.

Ontwerp en uitvoering vereisen aandacht voor governance, eigenaarschap en toegankelijkheid. Belangrijke factoren zijn zichtbaarheid van gebruik, duidelijke criteria voor toegang, afspraken over kosten en onderhoud, en naleving van privacy- en veiligheidsnormen. Uitdagingen zijn onder meer coördinatie tussen partijen, juridisch kader en mogelijke ongelijkheid in toegang tot gedeelde middelen.

Voordelen van cogebruik zijn onder meer hogere efficiëntie, kostenbesparing, verminderde verkeers- en milieudruk en meer sociale betrokkenheid. Nadelen betreffen complexiteit van afspraken, risico’s voor privacy en aansprakelijkheid, en de behoefte aan robuuste regie en toezicht. Zie ook: commons, gedeelde economie, coöptie en publiek-private samenwerking.