choicebenaderingen

Choicebenaderingen is een verzamelnaam voor methoden en instrumenten die betrokken zijn bij het bestuderen van keuzes van individuen in beslissingssituaties. Ze richten zich op het begrijpen van voorkeuren, trade-offs en besluitregels wanneer mensen kiezen tussen alternatieve opties, zoals producten, diensten, of beleidsmaatregelen. Binnen dit terrein komen zowel stated choice (keuze-uitingen in enquêtes) als revealed preference (ware keuzepatronen uit gedrag) aan bod. Een prominente familie zijn discrete choice modellen, die uitgaan van random utility theory: de kans dat een respondent optie i kiest hangt af van de attribuutwaarden van alle opties.

Veelgebruikte modellen zijn logit- en probit-varianten, waaronder multinomial logit, conditional logit, nested logit en mixed logit. Bij analyse wordt vaak maximum likelihood of Bayesian methoden toegepast. De modellen maken het mogelijk om de waarde van attributen te schatten, trade-offs te kwantificeren en voorspellingen te doen over marktaandeel of acceptatie van beleidsopties.

Ontwerp en uitvoering kenmerken: bij choicebenaderingen selecteert men relevante attributen en niveau-indelingen, ontwerpt experimentele taken (bijv. conjoint-analyses of stated choice experimenten) en verzamelt responsdata. Ontwerpoverwegingen omvatten full-factorial versus fractioneel ontwerp, D-optimaliteit en het beperken van cognitieve belasting. Validiteit en robuustheid worden getest via out-of-sample voorspellingen en betrouwbaarheidchecks.

Toepassingsgebieden zijn onder meer marketing en productontwikkeling, transport en stedelijke planning, gezondheidszorg en publieke sector. Voordelen zijn onder meer het expliciet modelleren van trade-offs en het kunnen simuleren van nieuwe opties; beperkingen betreffen cognitieve belasting, hypothetische bias en complexiteit van modellen en ontwerpen.