calciumregulering

Calciumregulering, ook wel calciumhomeostase genoemd, is het biologische proces dat de concentratie van calciumionen (Ca2+) in bloed en extracellulair vocht constant houdt. Calcium is essentieel voor spiercontractie, zenuwgeleiding, bloedstolling en botonderhoud. In een volwassene ligt de vrije ionische Ca2+ ongeveer tussen 1,1 en 1,3 mmol/L; de totale Ca2+-concentratie in serum ligt doorgaans tussen circa 2,2 en 2,6 mmol/L. Calcium wordt voornamelijk opgeslagen in botten als hydroxyapatiet, terwijl het in werkzame vorm in het plasmaleven wordt gereguleerd via botomzet, renale terugresorptie en intestinale absorptie.

De belangrijkste regulerende systemen zijn parathyroïde hormoon (PTH), vitamine D in zijn actieve vorm calcitriol en, minder cruciaal bij gezonde volwassenen, calcitonine. Bij een daling van Ca2+ in het bloed wordt PTH uitgescheiden. PTH verhoogt Ca2+ in het serum door (a) botresorptie via osteoclasten, (b) toegenomen renaal terugresorptie van Ca2+ in de distale tubuli, en (c) stimulatie van de productie van calcitriol in de nieren, wat de intestinale absorptie van Ca2+ verhoogt. Calcitriol versterkt de Ca2+-absorptie in de dunne darm. Calcitonine verlaagt Ca2+-niveaus door osteoclastactiviteit te remmen, maar speelt bij gezonde volwassenen een relatief geringe rol.

Andere regulerende factoren omvatten FGF23, dat betrokken is bij fosfaat- en vitamine D-metabolisme en indirect Ca2+ homeostase beïnvloedt. Het systeem werkt via feedbackmechanismen: stijgende Ca2+-niveaus remmen PTH-secretie en calcitriol-productie, terwijl lage Ca2+-niveaus PTH- en calcitriolniveaus stimuleren.

Disrupties kunnen leiden tot hypocalcemi e of hypercalciëmie, bijvoorbeeld door hypoparathyreoïdie, hyperparathyroïdie, vitamine D-tekort of maligniteiten met PTHrP-secretie. Klinisch kunnen deze afwijkingen spierkrampen, tetanie, botafwijkingen en nierproblemen veroorzaken.