bronkritiek

Bronkritiek is de benadering die zich richt op de beoordeling van bronnen op betrouwbaarheid, authenticiteit en bruikbaarheid voor historisch of literair onderzoek. Het omvat zowel externe als interne kritiek op schriftelijke bronnen zoals documenten, brieven, kronieken, archiefmaterialen en getuigenissen.

Externe kritiek onderzoekt de herkomst en het fysieke materiaal van een bron: wie is de maker, wanneer en waar is zij vervaardigd, en is de getuigenis authentiek of een vervalsing? Het handelt over provenantie, handschriftkenmerken, dateringen, kopieën en eventuele interpolaties of vervalsingen.

Interne kritiek richt zich op de inhoud: is de bewering plausibel, klopt de interne logica, en komt de informatie overeen met wat bekend is uit andere bronnen? Ook wordt rekening gehouden met vooroordelen, het beoogde publiek en het doel van de bron.

In de praktijk worden externe en interne kritieken gecombineerd met kruisverwijzingen tussen meerdere bronnen. Methoden zoals paleografie, codicologie, tekstkritiek en linguïstische analyse helpen bij reconstructie, dating en herleiding van de oorspronkelijke tekst.

Bronkritiek is van toepassing in historische disciplines, literatuur, recht en archiefonderzoek. Door bronnen kritisch te evalueren kunnen onderzoekers onzekerheden en lacunes identificeren, en kunnen historische claims op een solide fundament worden geplaatst.

Hoewel bronkritiek geen absolute zekerheid biedt, levert zij een systematische basis voor interpretatie en fileert ze inconsistenties die de betrouwbaarheid van conclusies beïnvloeden.