botmineraaldichtheid

Botmineraaldichtheid (BMD) is een maat voor de hoeveelheid mineraal in botweefsel en geeft daarmee samen met botkwaliteit een indicatie voor botsterkte en het risico op fracturen. Meestal wordt BMD uitgedrukt als areale BMD in gram per vierkante centimeter (g/cm2) of, bij volumetrische metingen, in milligram per kubieke centimeter (mg/cm3). De meest gebruikte methode is dual-energy X-ray absorptiometry (DXA), die BMD meet op locaties zoals de heup, wervelkolom en pols. Daarnaast bestaan beeldvormingstechnieken zoals quantitative computed tomography (QCT) die volumetrische BMD leveren en onderscheid maken tussen trabeculair en corticaal bot.

Resultaten worden vaak vergeleken met referentiewaarden. De belangrijkste statistische maat is de T-score, die schaalt ten opzichte van een jonge, gezonde referiegroep; de Z-score vergelijkt met leeftijds- en geslachtsgenoten. De Wereldgezondheidsorganisatie hanteert criteria waarbij normaal BMD ≥ -1, osteopenie tussen -1 en -2,5 en osteoporose ≤ -2,5. FRAX, een probabilistisch fractuurrisicotalmodel, kan BMD combineren met klinische factoren om het 10-jaarsfractuurrisico te schatten.

Toepassingen en betekenis: BMD is een cruciale parameter bij de diagnose van osteoporose, het bepalen van fractuurrisico en het volgen van behandelingen (bijvoorbeeld bisfosfonaten, denosumab of PTH-analoga). Het wordt ingezet bij risicogroepen zoals postmenopauzale vrouwen, mannen met hypogonadisme, mensen die langdurig glucocorticoïden gebruiken en patiënten met bepaalde chronische aandoeningen.

Beperkingen: BMD weerspiegelt alleen mineralengehalte en niet volledig de botkwaliteit; degeneratieve veranderingen, vasculaire of aorta-verkalking en lichaamsbouw kunnen metingen beïnvloeden. Daarom vormt BMD één component van een bredere botgezondheidsbeoordeling.