betekeniskader

Betekeniskader is een concept uit de taalkunde, semantics en communicatiewetenschap dat verwijst naar het samenstel van cognitieve en linguïstische factoren die bepalen hoe een uiting semantisch geïnterpreteerd wordt. Het begrip wordt gebruikt om te beschrijven hoe betekenis wordt georganiseerd en begrepen binnen een bepaalde context of discipline.

Een betekeniskader omvat kenmerken zoals categorieën, de relaties tussen die categorieën, de rollen die betrokkenen kunnen innemen en de contextuele normen en achtergrondkennis die de interpretatie sturen. Het kader fungeert als een lens waardoor woorden, zinnen en teksten worden geanalyseerd en verklaard; hetzelfde woord kan in verschillende contexten verschillende betekenissen krijgen afhankelijk van het gebruikte kader.

Kerncomponenten zijn onder meer de indeling in betekenisvolle categorieën, de relaties daartussen (bijv. hiërarchische of causale relaties), mogelijke roltoewijzingen voor actoren en de contextuele factoren die de interpretatie beïnvloeden. Het begrip helpt verklaren waarom communicatieve bedoelingen soms misverstanden opleveren wanneer het verwachtte kader verschilt van het ontvangende kader.

Relaties met verwante concepten omvatten frame semantics, mentale frames, scripts en framing in de communicatiewetenschap. Toepassingsgebieden zijn onder meer taalkunde, pragmatiek, discoursanalyse, onderwijs en informatiearchitectuur/metadata-ontwerp. Door betekeniskaders te analyseren kunnen onderzoekers en praktijkers interpretatie, contextafhankelijkheid en de effectiviteit van communicatie beter begrijpen.

Zie ook: frame semantics, frames/mentale frames, scripting, framing.