bestandenformaten

Bestandenformaten zijn de manieren waarop digitale informatie wordt opgeslagen door computers. Ze bepalen hoe data wordt gecodeerd, geordend en geopend door software. Een formaat kan veranderingen door software beïnvloeden doordat het een specifieke structuur en set regels vereist.

Tekstuele en binaire formats vormen de belangrijkste groepering. Tekstformaten zoals TXT, CSV, JSON en XML slaan data in leesbare of gestructureerde tekstdelen op. Binaire formats omvatten afbeeldingen, documenten, audio en video, zoals JPEG, PNG, PDF, DOCX, MP3 en MP4. Sommige formaten fungeren als containers die meerdere bestanden bevatten, zoals ZIP, EPUB of MKV.

Eigenschappen van bestandsformaten bepalen hoe data wordt opgeslagen. Lossless compressie behoudt alle data tot in de laatste bit, terwijl lossy compressie details verliest voor een kleiner bestand. Rasterafbeeldingen zoals JPEG, PNG en TIFF verschillen in compressie en kwaliteit, terwijl vectorafbeeldingen zoals SVG en EPS schaalbaar blijven zonder kwaliteitverlies. Voor documenten bestaan formaten zoals PDF/A voor langetermijnarchivering, en OpenDocument (ODT) of DOCX. Voor gegevensuitwisseling zijn CSV, JSON en XML veelgebruikt. Voor video en audio zijn MP4, MKV en AVI populaire videocontrainers; MP3, AAC en FLAC gangbare audiobestanden.

Overwegingen bij het kiezen van formaten omvatten open standaarden en langetermijnondersteuning, licenties en platformonafhankelijkheid, evenals de haalbaarheid van migratie naar nieuwere formaten in de toekomst. Metadata en fonts spelen een rol bij leesbaarheid en reproduceerbaarheid. In praktijk is het verstandig te kiezen voor stabiele, goed gedocumenteerde formaten, originele bestanden te bewaren en documentatie bij te houden over gebruikte software en conversies.