azokleurstoffen

Azokleurstoffen, of azo-kleurstoffen, vormen een grote klasse synthetische kleurstoffen die een azogroep bevatten: een N=N-binding die twee aromatische ringen verbindt. Door variatie in substituenten op deze ringen ontstaan duizenden verbindingen met uiteenlopende kleuren, meestal geel tot rood, maar ook oranje, groen of blauw. De azogroep zorgt voor een hoge kleurkracht doordat de conjugatie van de moleculaire structuur vergroot is.

Toepassingen: Azokleurstoffen zijn wijdverspreid in textielverven en -druk, papier en kunststof. Ook in cosmetica en voedingsmiddelen komen azo-kleurstoffen voor, hoewel in voedsel en sommige cosmetische producten strengere regels gelden. Enkele bekende azo-kleurstoffen in levensmiddelen zijn tartrazine (E102), sunset yellow FCF (E110) en allura red AC (E129).

Productie en eigenschappen: ze worden meestal gesynthetiseerd door diazotisatie van een aromatische amine, gevolgd door koppeling met een tweede aromatisch component. Deze methode maakt snelle productie en een grote variëteit mogelijk. Sommige azo-kleurstoffen hebben uitstekende licht- en wasvastheid, maar de stabiliteit en kleur blijven sterk afhankelijk van de substituenten en de formulering.

Veiligheid en regelgeving: sommige azo-kleurstoffen kunnen onder reductieve omstandigheden in arylamines worden omgezet, waarvan sommige mogelijk kankerverwekkend zijn. Daarom zijn in veel landen regels van toepassing voor voedsel- en cosmeticatoepassingen, met toelating, maximale hoeveelheden en verplichte etikettering. In de textielindustrie gelden ook milieuregels voor afvoer en verwijdering van azo-kleurstoffen, omdat ze moeilijk afbreekbaar kunnen zijn.

Samenvattend bieden azokleurstoffen krachtige kleurmogelijkheden, maar brengen ze veiligheids- en milieuoverwegingen met zich mee die voortdurend toezicht en onderzoek vereisen.