afwegingswaarden

Afwegingswaarden zijn waarden die in besluitvormingsprocessen worden gebruikt om verschillende criteria te wegen en zo trade-offs expliciet te maken. Ze verschaffen een manier om beleidsdoelstellingen zoals veiligheid, kosten, milieu, gezondheid en sociale samenhang met elkaar te wegen en daarbij te komen tot een verantwoorde voorkeurskeuze. Afwegingswaarden kunnen zowel kwantitatief als kwalitatief zijn; ze worden vaak vertaald in weegfactoren, scores, prioriteitsniveaus of drempelwaarden die samen het afwegingskader vormen.

Een afwegingskader wordt meestal tot stand gebracht via een combinatie van technische analyse en maatschappelijke afweging. Bij de bepaling van afwegingswaarden kunnen belangenorganisaties, deskundigen en betrokken burgers betrokken zijn. Methodes zoals multi-criteria decision analysis (MCDA) of scoringsmodellen worden gebruikt om de verschillende criteria te kwantificeren en te wegen. De keuze voor bepaalde wegingen is vaak normatief: welke waarden zwaarwegender zijn bij het bereiken van beleidsdoelen, en welke risico’s acceptabel zijn.

Toepassingsgebieden zijn onder meer milieubeleid, ruimtelijke ordening, gezondheidszorg en vergunningverlening. Afwegingswaarden helpen beslissingen transparant te maken door aan te geven waarom bepaalde opties boven anderen worden verkozen. Ze zijn geen juridische normen op zich maar ondersteunen de interpretatie van normen en beleidsdoelstellingen. Kritische aandacht gaat uit naar transparantie, herhaalbaarheid en gevoeligheidsanalyses om te toetsen hoe uitkomsten veranderen bij andere waarden of veronderstellingen.