afdwingbaarheid

Afdwingbaarheid is het vermogen om een wettelijke verplichting met dwang af te dwingen. In de civielrechtelijke praktijk gaat het vaak om betalingen of andere prestaties die een wederpartij niet vrijwillig nakomt, maar die krachtens een rechtsgeldig titel afdwingbaar zijn. Afdwingbaarheid geldt voor contractuele verplichtingen, vorderingen uit besluiten of rechterlijke uitspraken, en in sommige gevallen voor bestuurlijke beslissingen of notariële akten.

Een verplichting wordt doorgaans afdwingbaar via een executoriale titel. In Nederland zijn that onder meer rechterlijke uitspraken die uitvoerbaar bij voorraad zijn verklaard, of notariële aktes waarin betaling of nakoming is bedongen en die uitvoerbaar zijn verklaard. Een uitspraak kan expliciet uitvoerbaar bij voorraad zijn of na hoger beroep uitvoerbaar worden verklaard. Een executoriale titel maakt het mogelijk om handhavend op te treden zonder verdere toestemming van de rechter.

De feitelijke handhaving vindt doorgaans plaats via executie, meestal uitgevoerd door een deurwaarder. Veelgebruikte instrumenten zijn beslag op roerende of onroerende goederen, loonbeslag en het opleggen van een dwangsom om naleving af te dwingen. In sommige gevallen leidt een dwangsom tot snelle naleving voordat echte executie wordt ingezet.

Afdwingbaarheid kent grenzen. Verjaring kan de mogelijkheid tot handhaving beperken, en zonder geldige executoriale titel ontbreekt vaak de basis voor afdwinging. Daarnaast kunnen specifieke wettelijke regels en procedures bepalen in welke gevallen en op welke manier een vordering kan worden afgedwongen.