Zelfreflexieve

Zelfreflexieve is een term die wordt gebruikt om verschijnselen te beschrijven die naar zichzelf verwijzen of zichzelf in de beschouwing betrekken. Het woord is afgeleid van zelf (self) en reflexief (reflexive) en wordt in verschillende vakgebieden gebruikt om zelfreferentie of zelfreflectie aan te duiden.

In taalkunde en logica verwijst zelfreflexiviteit naar uitspraken of taalelementen die betrekking hebben op hun eigen inhoud of structuur. Een klassiek voorbeeld is een zelfreferentiële zin zoals Deze zin is onwaar, die een paradox oplevert doordat zij naar zichzelf verwijst. In talen kunnen ook grammaticale vormen verschijnen die aanduiden dat het onderwerp zelf iets over zichzelf uitdrukt of een handeling op zichzelf toepast.

In de filosofie en semantiek wordt zelfreferentie bestudeerd als een basisprincipe van betekenis en waarheid. Zelfreflexieve constructies vormen vaak een ingang tot logisch paradoxen, Gödel-achtige bewijzen of discussies over de grenzen van formele systemen.

In de sociale wetenschappen is zelfreflexiviteit een centrale onderzoekspraktijk. Onderzoekers erkennen en analyseren hoe hun eigen positie, vooroordelen, taal en methoden invloed hebben op wat en hoe er wordt geproduceerd. Dit gebeurt vaak via reflexieve verslaggeving, notities over fieldwork en transparante beschrijvingen van onderzoeksbeslissingen, zodat lezers kunnen beoordelen welke invloed de onderzoeker heeft gehad op de resultaten.

Samengevat verwijst zelfreflexieve naar verschijnselen die zichzelf betreffen of waarin subject en object van referentie met elkaar verweven raken. Het begrip wordt breed toegepast, variërend van taalkundige zelfreferentie tot filosofische logica en methodologische reflexiviteit in onderzoek.