Vochtuitwisseling

Vochtuitwisseling is de verplaatsing van water en opgeloste stoffen tussen twee media, zoals bloed en weefsel, of tussen een cel en zijn omgeving. Dit gebeurt langs mechanismen als osmose (water door semipermeabele membranen langs een osmotic gradient), diffusie (verplaatsing langs concentratiegradienten) en convectie (transport met vloeistofstroming). Het proces wordt sterk beïnvloed door factoren als osmolariteit, hydrostatische druk, membraanpermeabiliteit en temperatuur.

In de menselijke fysiologie vindt vochtuitwisseling plaats tussen bloed en interstitieel vocht door filtratie en reabsorptie in haarvaten, evenals tussen intercellulaire ruimten en intracellulaire compartimenten door diffusie en osmose. De balans wordt bepaald door vochtdrukken en osmotische gradiënten en door de permeabiliteit van membranen. Een juiste vochtuitwisseling is essentieel voor de handhaving van de vochtbalans, elektrolytenniveaus en celfunctie.

Vochtuitwisseling speelt ook een centrale rol in medische contexten. Bij patiënten wordt de vochtbalans gemonitord om uitdroging of vochtretentie (oedeem) te voorkomen. In dialyse, zoals hemodialyse en peritoneale dialyse, wordt vloeistof en elektrolytenbalans beheerd door gecontroleerde uitwisseling tussen bloed en dialysaat of tussen het lichaam en extracorporele vloeistoffen. In wondzorg kan de mate van vochtuitwisseling between wondbed en dressing de genezing beïnvloeden.

Andere toepassingen en studies van vochtuitwisseling komen voor in de landbouw (vochttransport in planten), voedseltechnologie en bouwkunde (vochttransport door materialen en constructies).