Viskositeit

Viskositeit is een eigenschap van een vloeistof die de mate van weerstand tegen vervorming of stroming weerspiegelt. Het geeft aan hoe gemakkelijk een vloeistof stroomt onder invloed van krachten. In de vloeistoffen wordt onderscheid gemaakt tussen dynamische (of absolute) viscositeit en kinematische viscositeit. De dynamische viscositeit μ beschrijft de weerstand tegen deformeren bij een gegeven schuifsnelheid, terwijl de kinematische viscositeit ν de dynamische viscositeit deelt door de dichtheid ρ van de vloeistof.

De SI-eenheid van dynamische viscositeit is pascal-seconde (Pa·s); veelal wordt ook millipascal-seconde (mPa·s) gehanteerd. De kinematische viscositeit heeft als eenheid vierkante meter per seconde (m^2/s) en wordt vaak uitgedrukt in centistokes (cSt), waarbij 1 cSt = 1×10^-6 m^2/s. Bijvoorbeeld water bij circa 20 °C heeft een dynamische viscositeit van ongeveer 1,0 mPa·s en een kinematische viscositeit van ≈1,0 mm^2/s (1 cSt).

Viskositeit is sterk afhankelijk van temperatuur en druk. Voor de meeste vloeistoffen daalt de viscositeit bij toenemende temperatuur. Dichtheid van de vloeistof beïnvloedt de kinematische viscositeit via ν = μ/ρ.

Newtoniaanse vloeistoffen vertonen een constante viscositeit onafhankelijk van de schuifsnelheid, terwijl niet-Newtoniaanse vloeistoffen (zoals honing, ketchup of polymeeroplossingen) een viscositeit hebben die varieert met de schuifsnelheid of tijd (shear-thinning, shear-thickening, thixotrope gedrag).

Toepassingen van viscositeitsgegevens zijn onder meer lubricatie, transport van vloeistoffen, procesontwerp, kwaliteitscontrole en productformulering in voedingsmiddelen, cosmetica en chemische industrie. Zie ook rheologie.