Venatiepatronen

Venatiepatronen zijn de rangschikking en structuur van aderen (vaten) in biologische weefsels waarlangs water en opgeloste mineralen worden vervoerd. De term wordt vooral gebruikt in de botanie, waar het gaat om bladeren, maar vergelijkbare patronen komen ook voor in andere organen en in de vleugels van insecten. Venatiepatronen leveren zowel functionele informatie over de water- en voedingsstroom als identificeerbare kenmerken die helpen bij het bepalen van verwantschap en ontwikkelingsgeschiedenis.

In bladeren komen verschillende hoofdtypen venatie voor. Parallelle venatie is typisch voor veel monocotten, zoals grassen, met vrijwel evenwijdig verlopende hoofdaderen. Pinnate venation heeft één hoofdnerf met zijvertakkingen, terwijl palmate venation meerdere hoofdaderen vanuit een gemeenschappelijk punt laat ontstaan. Reticulate venation vormt een fijn netwerk van nerfjes. Moderne beschrijvingen maken soms gebruik van aanvullende termen om het verloop en de verbindingen van zijtakken te caracteriseren, zoals camptodromisch of brochidodromisch.

Insectenvleugels is venatie een belangrijke taxonomische eigenschap. De hoofdaderen en kruisedes bepalen het vleugelpatroon dat kenmerkend is voor verschillende groepen. De klassieke termen voor vleugelnerfvoering omvatten lengtelijke aderen zoals costa, subcosta, radius, media, cubitus en anal, aangevuld met kruisdreven aderen die het netwerk vormen. Vleugelvenatie varieert tussen taxa en geeft vaak inzicht in evolutionaire afstamming en fylogenie.

Toepassingen van venatiepatronen liggen voornamelijk in systematiek, fylogenie, paleobotanie en morphologische beschrijvingen. De observatie gebeurt vaak op doorschijnende blad- of vleugelpreparaten met maceratie of clearing, gevolgd door beeldanalyse. Variatie binnen en tussen soorten kan voorkomen door genetische factoren en omgevingsinvloeden, maar algemeen behoudt het patroon een soort- of cladegbezitende sturing. Zie ook bladnerf en vleugelvenatie.