Tijdsconsistentie

Tijdsconsistentie is een eigenschap van beslissingsprocessen waarbij een op een bepaald moment geformuleerd plan voor de toekomst ook in de toekomst als logisch en wenselijk blijft. Een plan is tijdsconsistent als, gegeven de dan geldende informatie en voorkeuren, het resterende deel van het plan nog steeds als optimaal wordt beschouwd. Met andere woorden: wat vandaag als rationeel plan geldt, moet ook morgen of op toekomstige momenten als rationeel blijven gezien worden.

Een centrale bron van tijdsconsistentie is de manier waarop mensen toekomstige baten en kosten waarderen. Exponentiële discounting, waarin de waarde van toekomstige uitkomsten altijd op een constante manier daalt, leidt vaak tot tijdsconsistentie in de zin dat het plan dat vandaag is gemaakt ook in de toekomst standhoudt. Bij hyperbolische discounting ontstaan daarentegen dynamische inconsistenties: wat vandaag als de beste afspraak lijkt, wordt morgen mogelijk als suboptimaal gezien, waardoor men afwijkt van eerder gemaakte afspraken.

Tijdsconsistentie heeft belangrijke implicaties voor intertemporeel gedrag, zoals sparen, investeren, gezondheidsgedrag en consumptie over de tijd. Een klassiek voorbeeld is sparen: bij tijdsconsistentie blijft een plan om maandelijks een vast bedrag te sparen overeind; bij tijdsafhankelijke voorkeuren kan iemand morgen besluiten minder te sparen, terwijl hij vandaag heeft afgesproken wel te sparen. In beleid en instituties is tijdsconsistentie cruciaal voor geloofwaardige regels en contracten. Centrale banken, overheden en organisaties gebruiken vaak regels of reputatie-gedreven mechanismen om tijdsgebonden afwijkingen te voorkomen.

Zie ook concepten als dynamische consistentie, exponentiële en hyperbolische discounting, en commitmentdevices.