Terugwerkend

Terugwerkend is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat wordt gebruikt om aan te geven dat iets met terugwerkende kracht geldt of effect heeft. Het duidt op retroactieve werking: een besluit, regeling of bericht werkt door op gebeurtenissen uit het verleden, ondanks dat het pas daarna is vastgesteld. De meest voorkomende uitdrukking is met terugwerkende kracht.

Etymologie en gebruik: de samenstelling komt van terug (naar achter) en werkend (deelwoord van werken). Het is vooral gangbaar in juridische, administratieve en beleidscontexten. Voorbeelden zijn: “wet met terugwerkende kracht” en “regelgeving die met terugwerkende kracht in werking treedt.” In zinnen wordt vaak gezegd: De wet treedt met terugwerkende kracht in werking vanaf 1 januari 2020.

In praktijk komt terugwerkende kracht vooral voor in wet- en regelgeving, bestuursbesluiten en fiscale of sociale regelingen. Het kan worden gebruikt om rechtsgelijkheid te herstellen of om regels in lijn te brengen met gewijzigde normen. In veel landen geldt dat retroactieve maatregelen zorgvuldig moeten worden afgewogen en aan bepaalde voorwaarden of transitional provisions gebonden zijn.

Beperkingen en overwegingen: retroactiviteit is in veel rechtsstelsels beperkt, vooral wanneer nadelige gevolgen voor derden zouden ontstaan of de rechten van rechtszekerheid raken. In civiel- en bestuursrecht wordt terugwerkende kracht vaker toegestaan wanneer het voordelig is of noodzakelijke correcties mogelijk maakt; in strafrechtelijke systemen is retroactiviteit doorgaans strenger gereguleerd en beperkt.

Zie ook: retroactief, retroactiviteit, wettelijke werking, transitie-regelingen.