Temperatuurreceptoren

Temperatuurreceptoren zijn sensorische cellen en bijbehorende zenuwvezels die temperatuurveranderingen in de huid en overige weefsels detecteren. Ze vormen een onderdeel van het somatosensorische systeem en leveren zowel de perceptie van temperatuur als signalen die betrokken zijn bij thermoregulerende processen in de hersenen.

Er zijn twee hoofdgroepen temperatuurreceptoren: koude receptoren en warmte receptoren. Koude receptoren reageren bij afkoeling en geven vooral signalen af bij temperaturen lager dan de normale huidtemperatuur. Warmte receptoren reageren bij verhitting en geven signalen af bij hogere temperaturen. Daarnaast reageren sommige receptoren bij extreme temperaturen als nociceptoren, waardoor nociceptieve signalen ontstaan bij pijnlijke koude of pijnlijke hitte. Moleculaire sensors zijn onder meer TRP-kanalen, zoals TRPM8 (koude/menthol) en TRPV1, TRPV3 en TRPV4 (warmte/noxious warmte). Deze ionkanalen openen bij bepaalde temperatuurniveaus en genereren receptorpotentialen die leiden tot zenuwsignalen.

Locatie en signaalweg: temperatuurreceptoren bevinden zich vooral in huid en slijmvliezen, gelegen in zenuwuiteinden van C-vezels en A-delta vezels. De ontvangen signalen verlopen via de zenuwbanen naar het ruggenmerg en vervolgens naar de thalamus en de somatosensorische cortex voor bewuste perceptie. Een deel van de informatie wordt ook naar hypothalamische centra gestuurd om de algemene lichaamstemperatuur te reguleren.

Klinisch en functioneel belang: afwijkingen in temperatuurzin kunnen leiden tot verminderde warmte- of kouperceptie. TRP-kanalen zijn onderwerpen van farmacologische studies en kunnen betrokken zijn bij pijntherapie en ontstekingsprocessen. Temperatuurreceptoren dragen zo bij aan zowel waarneming als homeostase.