Spoorwegverkeer

Spoorwegverkeer is het deel van het transport dat zich via spoorlijnen verplaatst. Het omvat alle activiteiten die nodig zijn om reizigers en goederen per trein te vervoeren over een bestaande of aangelegde railinfrastructuur, van dienstregelingen tot het inzetten van materieel en het beheren van het spoor.

Binnen het spoorwegverkeer onderscheiden men doorgaans passagiersdiensten (stedelijk, regionaal, intercity en hogesnelheid) en goederentransport. Op operationeel niveau gaat het om dienstregeling, verkeersleiding, samenhang van treinen en wisselgeld, rittenplanning, capaciteitstoewijzing en de inzet van materieel (treinen, locomotieven, wagons).

Infrastructuur en regulering: In veel landen is er een scheiding tussen infrastructuurbeheer en vervoersbedrijf. De beheerder verzorgt het spoor, bovenleiding, sein- en verkeersleidingssystemen; vervoerders leveren de diensten aan reizigers en bedrijven. Europese regelgeving streeft naar interoperabiliteit en veiligheid, onder meer via richtlijnen en de ontwikkeling van ERTMS/ETCS.

Historisch: Het spoorwegverkeer ontstond in de 19e eeuw, groeide uit tot een van de belangrijkste transportmiddelen. Sinds de jaren tachtig en negentig heeft liberalisering en verzelfstandiging de markt geopend, met meer concurrentie en open toegang voor verschillende operators, terwijl de overheid vaak verantwoordelijk blijft voor publiek belang en investering in infrastructuur.

Huidige ontwikkelingen: elektrificatie, digitalisering, data- en resourcemanagement, real-time reizigersinformatie, duurzaamheid en stedelijke mobiliteit. Uitdagingen zijn capaciteitsbeperkingen, onderhoud van verouderde assets, veiligheid en cybersecurity.