Silikatmineraale

Silikatmineraale vormen de grootste en meest diverse groep mineralen in de aardkorst. Ze bestaan voornamelijk uit silicium en zuurstof en zijn opgebouwd uit SiO4-tetraëderen die onderling verbonden kunnen zijn op uiteenlopende manieren. Hierdoor ontstaan verschillende kristalstructuren, variërend van losse tetraëderen tot uitgebreide netwerken. De structuur bepaalt belangrijke eigenschappen zoals kleuring, hardheid en splitsing.

De belangrijkste silicatgroepen worden vaak ingedeeld naar de manier waarop de SiO4-tetraëderen verbonden zijn:

- Nesosilicates: tetraëderen staan los van elkaar en delen geen zuurstof; voorbeelden zijn olivine en zirconiumhoudende mineralen.

- Sorosilicates: paren tetraëderen delen één zuurstofatoom.

- Cyclosilicates: tetraëderen vormen ringachtige netwerken.

- Inosilicates: bestaan uit ketens; enkelketens zoals pyroxenen en dubbele ketens zoals amfibolen.

- Phyllosilicates: tetraëderen vormen bladen of lagen; voorbeelden zijn moskoviet, biotiet en kleimineralen.

- Tectosilicates: tetraëderen vormen uitgebreide kaderwerken; dit is de grootste groep, waaronder veldspaatmineralen en kwarts vallen.

Silikaatmineraale komen voor door magmatische kristallisatie, metamorfose en hydrothermale processen, maar ook door diagenese in sedimentaire omgevingen. Ze kunnen chemisch variëren door vervanging van Si met Al of door verschillende metalen zoals Fe, Mg, Ca, Na en K.

In de aardkorst vormen silikaten bijna 90 procent van het gewicht; ze zijn daarom essentieel voor gesteenten zoals graniet, basalten en schists. Economisch zijn silikaten belangrijk voor de industrie (silicium en glas) en als edelstenen (kwarts) of bouwmaterialen. Voor studenten en onderzoekers bieden ze bovendien inzichten in geologische processen en de geschiedenis van onze planeet.