Proefuitvoering

Proefuitvoering is een fase in projecten en beleidsontwikkeling waarin een beoogde oplossing op beperkte schaal wordt uitgevoerd om haalbaarheid, prestaties en betrouwbaarheid te toetsen. Doel is te verifiëren of aan gestelde eisen wordt voldaan, knelpunten te identificeren, een realistische inschatting te maken van benodigde middelen en tijd, en gebruikersfeedback te verzamelen.

Kenmerken van een proefuitvoering zijn onder meer een beperkte scope, duidelijke criteria voor succes, een gecontroleerde uitvoering en regelmatige evaluatiemomenten met meetbare resultaten. De uitkomsten dienen als basis voor beslissingen over verdere uitrol, aanpassing of stopzetting.

Toepassingsgebieden omvatten onder andere ICT-projecten, industrie, bouw, zorg, en openbaar bestuur, waar grootschalige invoering wordt voorbereid of risico’s beperkt gehouden moeten worden.

Het proces kent doorgaans een aantal stappen: het definiëren van doelstellingen en criteria; het plannen en selecteren van testscenario’s; de feitelijke uitvoering in een testomgeving of bij een beperkte groep gebruikers/locaties; monitoring en data-analyse; en ten slotte evaluatie en besluitvorming over doorgaan, aanpassen of afzien van verdere uitrol.

Voordelen van een proefuitvoering zijn onder meer vroegtijdige opsporing van problemen, beter inzicht in kosten en baten en minder risico bij toekomstige uitrol. Nadelen kunnen bestaan uit beperkte generaliseerbaarheid van de resultaten, mogelijke vertekening door specifieke omstandigheden en extra kosten en tijdsinvestering.

Een proefuitvoering wordt in de praktijk vaak aangeduid als pilot, proefproject of onderdeel van een proof of concept (POC). Zie ook pilotfase en proof of concept.