Perspectiefvorming

Perspectiefvorming is een educatief en cognitief proces waarbij een individu of groep een kijk op een probleem of situatie vormgeeft door verschillende standpunten en waarden te onderzoeken. Het uitgangspunt is dat kwesties in de realiteit vaak vanuit meerdere hoeken bekeken moeten worden; perspectiefvorming bevordert het herkennen van frames, onderliggende aannames en mogelijke machtverhoudingen.

In onderwijscontexten is perspectiefvorming vaak onderdeel van burgerschap en maatschappelijke vorming en mediawijsheid. Het doel is leerlingen te leren verschillende perspectieven te herkennen en een onderbouwde eigen positie te formuleren.

Het proces omvat doorgaans stappen zoals analyseren van de kwestie, in kaart brengen van betrokken actoren en hun belangen, onderzoeken van frames en bias, vergelijken van perspectieven, reflecteren op het eigen standpunt en het verwoorden van een onderbouwde conclusie.

Methoden omvatten debat, rollenspellen, case studies, frame-analyse en reflectieopdrachten.

Voordelen omvatten dat perspectiefvorming kritisch denken, democratische participatie en empathie kan bevorderen. Nadelen en risico’s zijn onder meer relativisme bij gebrek aan onderbouwing, afhankelijkheid van de facilitator en tijdsdruk.

In bredere toepassing kan perspectiefvorming helpen bij beleidsonderzoek, conflicthantering en maatschappelijke debatten door meerlagen van perspectieven te benutten.