Perspectiefverandering

Perspectiefverandering is het proces waarbij iemand het eigen standpunt loslaat en een situatie vanuit een ander oogpunt bekijkt. Het kan cognitief zijn (andere feiten of aannames), affectief (empathie met de ander) of contextueel (andere belangen, rollen of kaders). De term benadrukt veranderlijkheid in hoe men een gebeurtenis of probleem benadert.

In de wetenschappelijke literatuur onderscheiden velen perspectiefnemen (of perspectief-taking): het actief verplaatsen in de gedachten en gevoelens van anderen, en reframing of herformulering van een probleem waarbij het frame of de interpretatie wordt gewijzigd. Doel is begrip, minder partijdigheid en betere besluitvorming.

Toepassingen van perspectiefverandering bevinden zich onder meer in het onderwijs, waar het kritisch denken en sociale vaardigheden kan versterken; in teams en organisaties, waar het samenwerking en conflictoplossing bevordert; en in beleid en media, waar het kan bijdragen aan evenwichtigere verslaggeving en empathische communicatie. Ook in kunst en storytelling speelt perspectiefverandering een centrale rol bij het presenteren van meerdere kanten van een verhaal.

Uitdagingen en bevordering: biases zoals egocentrisme, cognitieve dissonantie en groepsdynamiek kunnen perspectiefverandering bemoeilijken. Bevordering vindt plaats door luistertraining, open vragen, reflectie, deliberatieve dialoog, rollenspellen en blootstelling aan diverse ervaringen en narratieven. Zo kan men een nieuw begrip ontwikkelen of het onderliggende frame verschuiven.