Onmiddellijke

Onmiddellijke is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands. Het is de attributieve vorm van het woord onmiddellijk en betekent direct, zonder uitstel. Het geeft aan dat iets onmiddellijk gebeurt of geldt, zonder tussenliggende stap of vertraging.

Gebruik en morphologie

Onmiddellijke wordt gebruikt direct voor een zelfstandig naamwoord, bijvoorbeeld in uitdrukkingen als onmiddellijke maatregelen, onmiddellijke gevolgen of onmiddellijke reactie. In deze attributieve positie krijgt het vaak de -e uitgang, zodat zowel enkelvoud als meervoud mogelijk is: de onmiddellijke reactie, de onmiddellijke gevolgen. In zinsdelen waar het bijwoordelijke gebruik van toepassing is, blijft de base vorm onmiddellijk doorgaans gehandhaafd.

Voorbeelden

- De onmiddellijke maatregelen zijn genomen.

- De onmiddellijke gevolgen waren duidelijk zichtbaar.

- Hij gaf een onmiddellijke reactie op het verzoek.

Betekenisnuances en verwante termen

Onmiddellijke verwijst specifiek naar het tijdaspect van directheid zonder tussenruimte of vertraging, terwijl directer of direct ook in bredere contexten kan worden gebruikt. Het tegenovergestelde concept is vaak afgeleid als "uitgesteld" of "ingetogen" in situaties waar geen directe actie vereist is. Het gerelateerde werkwoord is handelen met de aanduiding van tijd: doen wat nu nodig is, zonder wachten.

Etymologie en variantie

Het woord komt van on- (niet) en middellijk (middels of via een middenpunt), wat in de loop der tijd de betekenis van zonder tussenliggend moment opleverde. De attributieve vorm onmiddellijke is gangbaar in formele en mediapublicaties.