Normatiefase

Normatiefase is een term die vooral in Nederlandse vakliteratuur wordt gebruikt om een fase in een onderzoeks-, ontwerp- of beleidsproces aan te duiden waarin normen, waarden en beoordelingscriteria centraal staan. In deze fase gaat het om wat ought te gebeuren of wat als wenselijk en verantwoord wordt beschouwd, naast wat feitelijk mogelijk is. De normatieve fase volgt vaak op een verkennende en empirische analyse en dient als richtinggevend kader voor vervolgkeuzes in de ontwerp- of implementatiefasen.

In de normatieve fase worden waarden en principes vastgesteld die mede bepalen welke doelen nagestreefd worden en welke eisen aan processen, producten of beleid worden gesteld. Belangenafweging en legitimiteit spelen een belangrijke rol, evenals transparantie en verantwoording. Daarbij worden criteria geformuleerd waaraan alternatieven moeten worden getoetst, zoals rechtvaardigheid, veiligheid, privacy, duurzaamheid en toegankelijkheid. Het betrekken van verschillende belanghebbenden is vaak een kenmerk van deze fase, zodat normatieve uitspraken gedragen kunnen worden door de betrokkenen en de samenleving.

Methoden die in deze fase worden toegepast, zijn onder andere ethische impactanalyses, value-sensitive design, participatieve methoden en multi-criteria-analyses waarbij normen en waarden expliciet worden gemaakt en afgewogen. Omdat normatieve oordelen kunnen verschillen tussen personen en contexten, is het essentieel om aannemelijkheid, transparantie en mechanismen van verantwoording te waarborgen.

Zie ook: normatieve analyse, normatieve ethiek, beleidsanalyse, governance.