Multipliereffecten

Multipliereffecten, of de multiplier, beschrijven hoe een initiële verandering in autonome bestedingen leidt tot een groter uiteindelijk niveau van economische activiteit (BBP). Een toename van overheidsuitgaven, particuliere investeringen of netto-externe vraag vergroot het inkomen van de ontvangers, die vervolgens een deel van dit extra inkomen weer uitgeven, waardoor een keten van extra bestedingen ontstaat.

In een vereenvoudigd model zonder belastingen en zonder importen is de multipliereffect volgens de keynesiaanse analyse gelijk aan 1/(1-MPC), waarbij MPC de marginale consumptiequote is. Als MPC 0,8 is, bedraagt de multiplier 5; een additionele 1 miljard euro aan bestedingen kan tot ongeveer 5 miljard euro extra BBP leiden. In open economieën of met belastingen leidt de multiplier tot minder uiteindelijke toename, doordat een deel van de extra inkomen naar imports gaat of naar belastingen verdwijnt.

De grootte van de multiplier hangt af van factoren zoals MPC, belastingen, importpropensiteit en beleidsuitvoer. Andere factoren zijn tijdvertragingen, inflatie en capaciteitstekorten. Verschillende soorten multipliers bestaan, zoals de overheidsuitgaven multiplier, de belasting multiplier en de exportmultipliers, die variëren afhankelijk van de samenstelling van het beleid en de macro-omgeving.

In de praktijk zijn schattingen onzeker en komen multipliers per land, tijd en conjunctuur sterk uit elkaar. Ze worden gebruikt bij beleidsanalyse en begrotingsbeslissingen, maar de interpretatie vereist aandacht voor crowding-out, schuldenlast en mogelijke prijsstijgingen. De conceptie gaat terug op de keynesiaanse economische theorie van de jaren 1930 en is sindsdien een fundamenteel hulpmiddel in macro-economische modellering.