Marktstructuren

Marktstructuren verwijzen naar de kenmerken van een markt die het gedrag van kopers en verkopers beïnvloeden. Belangrijke dimensies zijn het aantal aanbieders, de verdeling van marktaandelen, toetredingsdrempels, productdifferentiatie en de informatiepositie. Deze structuren bepalen in welke mate prijzen en output worden bepaald door concurrentie of door machtspositie van aanbieders.

Volkomen mededinging (volledige mededinging) kent zich door veel aanbieders, identieke producten, vrije toetreding en volledige informatie. Prijszetting is in de marktprijs; producenten zijn prijsnemers. In de lange termijn trekken toetreders winst weg totdat economische winst nul is. De markt tendeert naar allocatieve (prijs = marginale kosten) en productieve efficiëntie, onder ideale omstandigheden.

Monopolistische concurrentie heeft veel aanbieders met gedifferentieerde producten en vrije toetreding. Prijszetting is mogelijk, maar omgevingsfactoren beperken winstgevendheid op lange termijn tot normaal winstniveau. Productdifferentiatie leidt tot positieve winsten kort termijn, maar concurrentie reduceert dit in de lange termijn. Efficiëntie is minder dan in volkomen mededinging door merkhosten en differentiatie, maar biedt variëteit aan consumenten.

Oligopolie kenmerkt zich door enkele aanbieders die sterk interdependente beslissingen nemen. Prijszetting is mogelijk, maar afhankelijk van strategische reacties (prijsoorlogen, prijsafspraken). Toetreding is vaak moeilijk door schaalvoordelen, netwerkeffecten en merkdifferentiatie. Voorbeelden zijn sectoren waarin een klein aantal bedrijven een grote marktmacht heeft, zoals telecom of bepaalde industriële markten.

Monopolie betekent één aanbieder met significante marktmacht, vaak met hoge toetredingsbarrières of regulering. Prijszetting wordt door de marktpartij bepaald; de output is doorgaans lager en de prijs hoger dan bij volledige concurrentie, wat leidt tot deadweight loss. Regulering of openbare monopoliestrategieën kunnen dit corrigeren.

Overheidsbeleid richt zich op het bevorderen van mededinging en het beperken van machtsmisbruik, via antitrust- en mededingingswetgeving, regulering van noodzakelijke sectoren en toezicht op fusies.