Luchtzakje

Luchtzakje is een kleine, met lucht gevulde zak die voorkomt in bepaalde organische systemen van dieren en een rol speelt bij ademhaling of het transport van lucht. De term wordt vooral gebruikt in de biologie om gespecialiseerde luchtzakken aan te duiden, die niet direct gasuitwisseling doen maar lucht opslaan en door het lichaam verspreiden.

Bij vogels vormen luchtzakjes een netwerk dat verbonden is met de longen. De ademhaling van vogels bestaat uit twee ademcycussen, waarbij tijdens inademing lucht naar de luchtzakken wordt gepompt en tijdens uitademing weer langs de longen stroomt. Zo ontstaat een eenrichtingsluchtstroom, wat de efficiëntie van gasuitwisseling verhoogt bij hoge metabolische activiteit zoals tijdens de vlucht. Luchtzakjes dragen daarnaast bij aan het verlagen van het gewicht, aan thermoregulerende processen en aan zang en vocalisatie in sommige soorten.

Insecten beschikken ook over luchtzakken als onderdeel van het tracheale ademhalingssysteem. Deze zakken fungeren alsluchtreservoirs en verbeteren ventilatie door bewegingen van het lichaam en spieractiviteit, waardoor gasuitwisseling mogelijk blijft bij verschillende leefomstandigheden.

In bredere zin kan de term luchtzakje verwijzen naar elke kleine luchtgevulde zak in organismen, maar de specifieke functie en structuur variëren sterk per soort. De term komt vooral voor in beschrijvingen van ademhalingsfysiologie en anatomische aanpassingen bij vogels en insecten.