Koninkrijksrelaties

Koninkrijksrelaties is een term uit de Nederlandse politiek die verwijst naar het constitutionele kader en de regeling van verhoudingen binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Het Koninkrijk bestaat uit vier landen: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten. De BES-eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba maken sinds 2010 deel uit van het land Nederland als bijzondere gemeenten. Koninkrijksrelaties betreffen dus zowel de onderlinge verhoudingen tussen deze onderdelen als de gezamenlijke verantwoordelijkheden op Koninkrijksniveau.

Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden vormt de kern van dit kader. Hierin staat hoe bevoegdheden zijn verdeeld: aangelegenheden van het Koninkrijk, zoals defensie en buitenlandse politiek, vallen onder het Koninkrijkapparaat; het overgrote deel van de binnenlandse aangelegenheden wordt toevertrouwd aan de individuele landen. De Koning fungeert als staatshoofd van het hele Koninkrijk, en de Raad van Ministers van het Koninkrijk behandelt zaken die het hele Koninkrijk aangaan.

De uitvoering van Koninkrijksrelaties ligt in hoofdzaak bij het Nederlandse ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Dit ministerie coördineert beleid, ondersteunt parlementaire controle en bewaakt de samenwerking tussen de onderdelen. Daarnaast spelen de Rijksvertegenwoordiger en de gouverneurs van de landen een rol bij de uitvoering en representatie van het Koninkrijk ter plaatse.

Sinds de ontbinding van de Nederlandse Antillen in 2010 zijn Curaçao en Sint Maarten autonome landen binnen het Koninkrijk, Aruba was al eerder zelfstandig autonoom in 1986. De regeling is bedoeld om eenheid en samenwerking te waarborgen, terwijl de autonomie van elk land wordt gerespecteerd, bijvoorbeeld op het gebied van defensie, diplomatie, nationaliteit en rampenbestrijding.