Indexen

Indexen is de meervoudsvorm van index en wordt gebruikt als aanduiding voor meerdere indicatoren, verwijzingen of verzamelde data die als hulpmiddel dienen om informatie sneller te lokaliseren of om een groep waarnemingen te meten. Het begrip komt in verschillende vakgebieden voor en verwijst doorgaans naar een systeem dat toegang biedt tot onderdelen van een grotere verzameling.

In informatica en databanken dienen indexen als datastructuren die zoekopdrachten versnellen. Een index houdt een koppeling bij tussen zoektermen en de opslaglocaties van records. Veelvoorkomende typen zijn B-tree indexes, hash indexes en bitmap indexes. Indexen verbeteren leesprestaties, maar brengen extra schrijfbewerkingen, onderhoudskosten en opslag met zich mee, en moeten worden afgestemd op het beoogde type query.

In de financiële wereld verwijst index naar een beursindex die de prestatie weergeeft van een mandje effecten. Voorbeelden zijn de S&P 500, Dow Jones Industrial Average en de AEX. Indexen kunnen prijsgewogen of marktkapitalisatiegewogen zijn en dienen als benchmarks voor beleggers. Ze vormen tevens de basis voor indexfondsen en exchange-traded funds (ETF's).

In informatieopslag en publicatie spelen indexen een rol bij de organisatie van informatie. Een inverted index in zoekmachines koppelt termen aan documenten waarin ze voorkomen, waardoor relevante informatie snel op te sporen is. In boeken en naslagwerken zorgen achter in het boek indexen voor paginaverwijzingen naar onderwerpen, namen en plaatsen. Het indexeren is een gespecialiseerde activiteit die de vindbaarheid vergroot.

De term index is afgeleid van het Latijnse index, wat 'aankondiging' of 'aangegeven ding' betekent. In het hedendaagse Nederlands wordt meestal de meervoudsvorm indexen gebruikt; in sommige vakgebieden, met name wiskunde en linguïstiek, komt ook indices voor als meervoud.